Groningen - Brouwerij Fortuin < 1758-1822

Hoge der A 31 tm 25 (van links naar rechts) - Groningen
Hoge der A 31 tm 25 (van links naar rechts) met in het midden brouwerij Fortuin (29)- foto © Harry Pinkster 2021.

Hoge der A met in het geel Brouwerij Fortuin
Kaart Haubois 1647 © Groninger Archief
Hoge der A met in het geel Brouwerij Fortuin
De locatie van brouwerij de Fortuin aan het Hoger der A werd in de begin jaren vooral aangegevens als staande oostzyde aan der A by de Vischbanken.
Op de kaart van Haubois uit 1647 staan de Vischbanken nog ingetekend bij de Visserbrug. met daarachter de panden aan de Hoge der A waar op het huidige nummer 29 (omnummering in 1899) brouwerij Fortuin was gevestigd. Al in 1706 wordt gesproken over een brouwerij die is gevestigd op het adres Hoge der A.
Brouwerij de Fortuin kende zijn hoogtij dagen zo rond 1800.
Opvallend is dat tegelijkertijd twee deuren verder, of eerder hoe je het maar bekijkt, aan de Hoge der A nr 27 brouwerij de Gekroonde Pauw een gevestigde naam was als Groningse bierbrouwerij. Brouwerij de Gekroonde Pauw mag weer als voorloper worden gezien van de Gronings meest bekende bierbrouwerij, Brouwerij Keizer Barbarossa

Hoge der A met de Vischbanken
Vischbanken-Hoge der A © Beeldbank Groningen
De situatie nu is behoorlijk anders dan rond 1750. Zo werden de Vischbanken gesloopt en de huidige gevel van het pand Der A 29 werd geplaatst in 1870, nadat de panden waren aangekocht door bierbrouwer W.Keizer. Hij bestierde zoals gezegd al een bierbrouwerij op het huidige nummer 27. De aanpassing van de gevel is de verklaring waarom je op de aquarel van J. Bulthuis (1750-1801) uit 1773 het huidige pand niet kunt herkennen. Overigens zie je links op deze aquarel ook nog brouwerij de Sleutel met het beroemnde biertonnetje aan de gevel op de hoek van de Noorderhaven en de Visserbrug. Goed zichtbaar is hoe het er uit moeten hebben gezien ten tijde van de hoogtijdagen van brouwerij Fortuin.

De reden om brouwerij Fortuin een plek te geven op mijn website is dat het in 1920 nog één van de zes brouwerijen in de stad Groningen actief was.
En dat in een stad waar in de middeleeuwen een brouwersgilde actief was met meer dan 250 aangesloten leden.

Advertentie Groninger Courant 19-12-1758.

De eerste vermelding die ik via Delpher heb gevonden dateert uit 1758. Daarin wordt de verkoop aangekondigd van twee behuysingen, zynde eene een Brouwery, staande ten Oosten aan der A, tusschen de Huyzen op vry eygen grond, genaamt de Fortuyn en de 2de zynde een Herberge ten Zuyden naast bovenstaande Brouwerie. De eerst echt bekende eigenaar was oud vaandrig D.T. (Doede Tjaart) Buscher. Het klinkt bijzonder, maar een vaandrig is de laagste officiersrang in het leger en vooral bedoeld voor officieren in opleiding. De term is afkomstig van het vroegere gebruik dat de jongste officier het vaandel mocht dragen.

Advertentie Groninger Courant 19-12-1758.

Duidelijk is dat Doede Tjaart de brouwerij in 1803 verkoopt aan brouwer Wolter Vetter die in 1803 verhuist van de Oude Ebbingestraat naar de der Aa om daar het bierbrouwen te continueren. Hij was namelijk al eigenaar/brouwer van Brouwerij het Duifje. Deze was gevestigd in de oude Ebbingestraat op de 'Hoek van het Diep'. In een artikel in het Nieuwsblad ban het Noorden van 03-06-1929 wordt hij genoemd als brouwer van deze brouwerij in de periode van 1744 tot 1798. Uit advertenties blijkt dat Wolter Vetter de jaren ervoor veelvuldig proeerde een herberg aan de Ebbingestraat te verhuren. Blijkbaar was er nogal wat geld nodig voor de aankoop van de brouwerij aan de der A in 1803, want in meerdere advertenties in de Ommelander Courant en de Groninger Courant werd verzocht om openstaande vorderingen te voldoen of om de ledige biervaten te retourneren naar de brouwerij.

Advertentie Groninger Courant 20-03-1821
Advertentie Groninger Courant 20-03-1821
Volgens een Nijverheidsenquete uit 1820 die in de Groninger Archieven terug is te vinden (bron Groninganus) waren er in 1820 bij brouwerij het Fortuin drie personen aan het werk. Vlak daarna, in 1821, wordt de brouwerij overgenomen door Albertus Hoving, met de aantekening dat het woonhuis en tuin op dat moment nog te koop staan aangeboden. De overname is een van de laatste vermeldingen van brouwerij Fortuin. In de Groninger Courant van 13-06-1828 wordt melding gemaakt dat Albertus Hoving ondertussen is overleden.

Na een aantal verschillende eigenaren gehad te hebben komt het pand in 1858 in handen van bierbrouwer W.Keizer, die het op zijn beurt in 1873 verkoopt aan Pieter Mees. Peter Mees was van de eigenaren van Brouwerij Keizer Barbarossa en zo bleef het pand geruime tijd een onderdeel van de Groningse bierhistorie.

De advertenties op deze pagina zijn gevonden via Delpher
Ook is gebruik gemaakt van informatie uit het boek Hoger der A van Beno Hofman