De eerste vermeldingen van Brouwerij Het Gekroonde Hert spreken van een brouwerij, gelegen en staande by de Poel-poort, in de Achtermuur. De Poel-poort of Poelepoort werd in 1828 gesloopt, maar het is in het huidige stadsplan van Groningen nog goed te zien waar deze poort heeft gestaan. Het is aan het einde van het Poeleplein waar de Poelstraat wordt gesplitst door de Schoolstraat en Achter de Muur. In latere vermeldingen wordt ook vaak gesproken over in den Achter den Muur letter M no 174. V. In een latere omnummering werd het adres aangepast naar Schoolstraat. Op de tweede foto op deze pagina de situatie rond 1940-1945.
Voor zover ik heb kunnen achterhalen heeft de brouwerij in vrij korte tijd vier verschillende eigenaren gekend, die allemaal voorkomen in de advertenties/aankondigingen die ik via Delpher heb gevonden. De eerste vermelding van verkoop van de brouwerij dateert van 1818, waar al gesproken wordt over een royale en welbetimmerde behuizing en beklante brouwerij, Het Gekroonde Hert genaamd. Een jaar later wordt gesproken over de overname van brouwerij het Gekroonde Hart.
Advertentie Groninger Courant 18-12-1818
Brouwerij Het Gekroonde Hert kende zoals gezegd in korte tijd verschillende eigenaren. Wanneer de brouwerij daadwerkelijk werd opgericht is mij (nog) niet bekend. In een advertentie in de Groninger Courant van 18 december 1818 wordt al gesproken over de verkoop van de brouwerij gelegen by de Poel-Poort. In dezelde Groninger Courant van 19-2-1819 valt te lezen dat de brouwerij is overgenomen door J.E.Winter en is gekocht van zijn Schoonzuster Mejuffrouw Roelina Alingh, weduwe van H.Takens. Eind 1825 wordt de brouwerij weer te koop aangeboden en op 03-01-1826 wordt de brouwerij verkocht door J.E.Winter en wordt overgenomen door H.W. van Giffen en J.G.Brandts.
Advertentie Groninger Courant 03-01-1826
Dat J.E. Winter ook de brouwer was die de brouwerij in 1818 had overgenomen werd bevestigd in een Nijverheidsenquete uit 1820 die in de Groninger Archieven terug is te vinden. Volgens een vermelding op de website van Harry Perton, Groninganus waren er in 1820 bij brouwerij het Gekroonde Hert van JE Winter drie personen aan het werk. Opvallend is dat er destijds nog maar 6 brouwerijen actief waren in de gemeente Groningen. Brouwerij Keizer Barbarossa komt niet voor in deze lijst omdat de brouwerij was gevestigd in Helpman dat in 1818 nog geen onderdeel uitmaakte van de gemeente Groningen. Van de twee nieuwe eigenaren is bekend dat een van hen, J.G. Brandts ook een Apotheek bestierde die gevestigd was in de Gulden-Straat in Groningen.
Advertentie Groninger Courant 09-09-1828
Blijkbaar was het voor HW van Geffen en JG Brands niet echt een succes want al zo'n anderhalf jaar later gaat de brouwerij alweer in de verkoop. Een nieuwe koper is vrij snel gevonden want in de Groninger Courant van 09-09-1828 kondigen de verkopers aan dat de brouwerij is verkocht aan J. Kniphuizen die zij in gunstig aandenken het publiek verder aanbevelen. In dezelfde editie van de Groninger Courant kondigt J. (Jacob) Kniphuizen aan dat hij de brouwerij Het Gekroonde Hert heeft overgenomen en zich aanbeveelt in het aldaar continueren in het maken van onderscheide soorten bieren. Welke bieren er exact werden gebrouwen is helaas niet bekend.
Pas een jaar later dragen van Geffen en Brandts ook de uitstaande vorderingen op debiteuren over aan de nieuwe eigenaar. Tegelijkertijd met deze overname moet ook de omgeving van de brouwerij flink zijn veranderd want de Poelepoort werd in 1828 afgebroken.
Advertentie Groninger Courant 20-12-1836
De brouwerij was van behoorlijke omvang. Dit blijkt uit de advertentie in de Groninger Courant van 20-12-1836 waarin de brouwerij te koop wordt aangeboden. Hierin wordt gesproken over een aanzienlijke bierbrouwerij, voorzien van een ketel van 61 vaten. Volgens het destijds geldende metriek stelsel moet het dan gaan om een brouwketel van 6000 liter (Bron Wikepedia). Naast de brouwerij worden nog diverse gereedschappen die voor het brouwen worden gebruikt samen met de nog aanwezige bieren aangeboden. Hieruit kun je opmaken dat het de bedoeling is geweest de brouwerij in zijn geheel te verkopen, waarbij het de bedoeling was dat de brouwerij als zodanig zou worden voortgezet.
Advertentie Groninger Courant 20-12-1836
Helaas is niets minder waar en kwam er in 1836 een einde aan brouwerij Het Gekroonde Hert. In een advertentie in de Groninger Courant kondigt de Groningse ondernemer W.J.Roelfsema aan dat hij is verhuisd van de Kijk in t Jatstraat naar de Poelestraat op den hoek van Achter den Muur en daar heeft opgerigt eene likeurstokerij, genoemd Het Gekroonde Hert. De naam Het Gekroonde Hert bleef nog jaren bestaan, maar er werd geen bier meer gebrouwen. De hele inventaris van de brouwerij werd in 1837 te koop aangeboden, van brouwersbenodigdheden tot aan deuren en ramen aan toe. De Likeurstokerij Roelfsema werd uitgebreid met een slijterij en wijnhandel. Het officiële adres veranderde van Achter de Muur naar Poelestraat en later weer naar de Schoolstraat.
De advertenties op deze pagina zijn gevonden via Delpher
